Roep om Gronings gas na boycot Poetin: ’Extreme prijsstijgingen dreigen’

Maandag liep die gasprijs na de blokkade door Gazprom van Nederlands aardgas op. Volgens energieminister Jetten zijn er nu ’geen gevolgen voor de fysieke levering van gas aan Nederlandse huishoudens’. Nederland krijgt vanaf dinsdag, net als Bulgarije, Polen en Finland geen Russisch gas meer, hoewel daarvoor is afgerekend. Rusland accepteert echter alleen betaling in roebels, wat Nederland weigert om de oorlogskas van Poetin niet te spekken.

Volgens Hugo Erken, econoom bij Raboresearch, zorgt de Russische blokkade van de 2 miljard kuub aardgas richting Nederland niet direct voor problemen. „Maar dit is wel weer een steen in de vijver die de Russen gooien. Eerst werden Polen en Bulgarije van het gas afgesloten, toen de Finnen en nu wij. Hier zit ongetwijfeld een strategisch plan achter van Rusland.”

In het slecht-weer-scenario dat Raboresearch heeft doorgerekend, gaat het ervan uit dat de gaslevering voor heel Europa stopt. Erken: „In dat scenario zitten we zeker nog niet. Maar in dat geval moeten we ons gasgebruik met zo’n 15 procent reduceren. Dat zal betekenen dat de gasprijs kan stijgen tot 200 euro per megawattuur, een ruime verdubbeling.”

Uitholling

In dat scenario zal de inflatie nog verder toenemen, aldus de econoom. „Wat leidt tot verdere uitholling van koopkracht. Mogelijk worden bedrijfsinvesteringen dan ook deels opgeschort”, stelt hij.

„Dit komt nogal onverwacht”, aldus een woordvoerder van Glastuinbouw Nederland, de sector die veel gas verbruikt. „Er is op dit moment voldoende voorraad, dus voor deze zomer worden geen problemen verwacht. Stijging van de gasprijs zal wel direct een gevolg zijn. En dat heeft een negatief effect voor de glastuinbouwbedrijven die afhankelijk zijn van de dagprijs.”

’Tegenvaller’

„Een behoorlijke tegenvaller”, zo reageert Hans Grünfeld, directeur van de VEMW, de vereniging van grootverbruikers van energie. Een aantal bedrijven is al vrijwillig gestopt met produceren omdat de gasprijs te hoog is. „En ook deze ingreep van Rusland zal zijn gevolgen krijgen. Het is een volgende stap in de escalatie sinds de inval in februari van Rusland in Oekraïne. Dit leidt tot prijsstijgingen.”

De rekening voor de BV Nederland loopt komende maanden op, zegt TNO-energie-expert René Peters. „Want iedere kuub gas die je nu elders op de markt moet inslaan, koop je tegen torenhoge prijzen in. Iedereen wil dat gas. Zoiets blijft niet zonder gevolgen, voor huishoudens en bedrijven.”

Reden te meer om toch het grote gasveld in Groningen van 450 miljard kuub omvang gereed te maken voor extra levering, zegt Peters. „Als Rusland straks na Nederland, Finland, Bulgarije en Polen ook de gaskraan naar veel grotere landen zoals Duitsland en Finland zou afsluiten, krijg je met enorme prijsstijgingen te maken. Dus moet je nu al draaiboeken gereed maken, met inschatting van aardbevingen en ruime compensatie voor Groningers om zo’n financiële ramp voor te zijn”, betoogt hij.

„Het is de beste optie, naast import van vloeibaar gemaakt gas, stevige besparingen op energieverbruik en versterking van isolatieprogramma’s en duurzame energie uit zon en wind”, zegt energiedeskundige Jilles van den Beukel van het Haags Centrum voor Strategische Studies. „Het worden zware tijden.”

Handelaar GasTerra hield afgelopen maanden al rekening met de Russische actie, aldus de zegsman. Moskou eiste dat staatsgasbedrijf Gazprom in roebels betaald wordt, maar Nederland weigert dat. Maandag meldden de Russen GasTerra in Nederland te straffen en definitief af te sluiten van 2 miljard kuub gas. „Daarom hebben we al eerder elders voldoende aardgas ingekocht om de uitval van dit Gazprom-contract op te vangen”, aldus de zegsman.

’Geen gevolgen’

Na oktober heeft GasTerra geen enkel gascontract meer met de Russen. GasTerra zelf wordt, net als het Groningen-gasveld afgebouwd in 2024. Volgens energieminister Jetten (D66) zijn er desondanks ’geen gevolgen voor de fysieke levering van gas aan Nederlandse huishoudens’. Er is zicht op 8 miljard kuub aan import van onder andere vloeibaar gemaakt gas via Rotterdam en de Eemshaven.

Politieke partijen zijn terughoudend om Groningen te heropenen als er onvoldoende gas naar Nederland komt. Ze wegen de schade van vorige aardschokken door gaswinning zwaar. Het is goed dat GasTerra ’haar poot stijf houdt door niet in te gaan op de eisen van Gazprom’, stelt CDA-Kamerlid Henri Bontenbal. „Toch zijn de consequenties lastig te overzien. En de belofte dat huishoudens hier ’niks van merken’ lijkt mij voorbarig. De belangrijke, grote stappen die we nu op het gebied van energiebesparing en duurzame energie zetten, kunnen op de korte termijn nog geen oplossing bieden. Daar moeten we eerlijk over zijn”, aldus het Kamerlid. „De vraag is nu vooral of de gasopslagen snel genoeg gevuld kunnen worden voor de komende winter en tegen welke prijs.”

D66-Kamerlid Raoul Boucke stelt echter dat dit niet het moment is om te heroverwegen of het Groningse gasveld verder open gaat, dat zou pas als ’laatste optie’ kunnen. CU-Kamerlid Pieter Grinwis houdt echter een slag om de arm. „Deze ontwikkeling maakt in ieder geval duidelijk dat het ’laatste optie’-verhaal van het kabinet geen theoretische kwestie is.”

Volgens PvdA’er Joris Thijssen is verdere opening ’totaal niet aan de orde’. Hij noemt het ’schaamteloos’ dat industriebedrijven pleiten voor heropening van het Groningenveld. „De potentie van energiebesparing is enorm”, stelt hij. Of dat op korte termijn voldoende is, en welk prijskaartje daar nu aan hangt, valt nog te bezien.

Hoge prijzen

Het Nederlandse gasnetwerk is nu voor 37 procent gevuld. Tot oktober moet er nog gas voor hoge prijzen worden ingekocht, om tot de door het kabinet verplichte vulling van 70 procent van het netwerk te komen. Volgens Gasunie is er nu geen reden om eraan te twijfelen dat dit kan worden behaald.

BRON